Ομιλία για την Απελευθέρωση της Αθήνας
στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης
Τί θυμάσαι από εκείνη την ημέρα, ρώτησα τον πατέρα μου. Τις καμπάνες που χτυπούσαν σαν τρελές από τα χαράματα, μου απάντησε.
Στις 9:45 το πρωί της 12ης Οκτωβρίου 1944 οι Γερμανοί υπέστειλαν τη μισητή σημαία με τη σβάστικα από τον βράχο στον οποίο στεκόμαστε. Είχαν προηγηθεί 1.264 ημέρες κατοχής. 1.264 ημέρες πείνας, πόνου, θανάτου. Αμέσως μετά οι Γερμανοί κατέθεσαν υποκριτικά στεφάνι στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτου.
Λίγες ώρες πιο πριν επιχειρούσαν να ανατινάξουν το εργοστάσιο της Ηλεκτρικής στον Πειραιά και εκτελούσαν Έλληνες πατριώτες που το υπερασπίζονταν.
Από το πρωί εκείνης της ημέρας χαρμόσυνες κωδωνοκρουσίες από τα καμπαναριά όλων των εκκλησιών περνούσαν το μήνυμα. Ήμασταν ξανά ελεύθεροι.
Σε λίγη ώρα θα γίνει για 78η χρονιά η έπαρση της ελληνικής σημαίας που υφάνθηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής από τα κορίτσια του Εργαστηρίου Απόρων Γυναικών. Είναι προσφορά του Συλλόγου των Αθηναίων. Στο κέντρο της σημαίας είναι η σφραγίδα των Αθηναίων Δημογερόντων του 1821 που απεικονίζει την Αθηνά λογχίζουσα.
Όπως και τότε, τη 18η Οκτωβρίου του 1944, θα τη μεταφέρουν κοπέλες από το Λύκειο των Ελληνίδων.
Είναι σημαντικό να τιμούμε τέτοιες ημέρες. Φωτίζουν τη συλλογική πορεία του ελληνικού λαού, την επιβίωση και τη συνέχειά του.
Πρωτίστως, συγκροτούν συλλογική μνήμη μέσα από τον πατριωτισμό και την εθνική συνείδηση.
Βεβαίως, η 12η Οκτωβρίου ζει στη σκιά των εορτασμών της 28ης Οκτωβρίου και αυτό είναι φυσιολογικό. Η 28η Οκτωβρίου κατέκτησε τη θέση της δίπλα στην 25η Μαρτίου εν μέσω της μαύρης κατοχής. Ήδη από την πρώτη επέτειο του ΟΧΙ χιλιάδες λαού σκέπασαν το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη με λουλούδια. Τα επόμενα δύο χρόνια, το 1942 και 1943, οι Έλληνες τίμησαν την επέτειο με αίμα συγκρουόμενοι με τους κατακτητές όταν έβγαιναν με τις σημαίες στους δρόμους και κατέθεταν στεφάνια στη μνήμη των νεκρών αδελφών. Ο λαός επέβαλε τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου. Το κράτος ακολούθησε.
Στους δύσκολους μήνες που έρχονται, ιδίως στις σχέσεις μας με τη γείτονα χώρα, ας έχουμε κατά νου τα όσα ακολούθησαν τον Οκτώβριο του 1944 και την ανάγκη για εθνική ενότητα.
Σήμερα εμείς εδώ ας θυμηθούμε τα λόγια του τότε πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου:
«Η σημερινὴ πάνδημος συγκέντρωσις ἀποδεικνύει ὅτι ἔχομεν ὑπερνικήσει τὸν ἐμφύλιον πόλεμον καὶ ὅτι ἔχει ἐπιβληθῆ ἡ ἰδέα τῆς Ἐθνικῆς Ἑνώσεως».
Δυστυχώς δεν επιβεβαιώθηκαν στην πράξη. Η εθνική ενότητα -η εθνική ένωσις του Παπανδρέου- παραμένει και σήμερα ο υπέρτατος στόχος. Η άθλια κατηγορία της προδοσίας εναντίον του πολιτικού αντιπάλου βαθαίνει τα ρήγματα και σπρώχνει προς μεγαλύτερο διχασμό.
Είναι μία κατηγορία που άρχισε να εκτοξεύεται εύκολα με την έναρξη του Εθνικού Διχασμού το 1915. Κυριολεκτικά στιγμάτισε την πολιτική ιστορία του κράτους μέχρι και πολύ πρόσφατα, και αποτέλεσε έναν παράγοντα που συντήρησε την πολιτική υπανάπτυξη του έθνους.
Στους δύσκολους μήνες που έρχονται, ιδίως στις σχέσεις μας με τη γείτονα χώρα, ας έχουμε κατά νου τα όσα ακολούθησαν τον Οκτώβριο του 1944 και την ανάγκη για εθνική ενότητα.
Θα κλείσω με μια φράση του Σεφέρη. Την επάνοδό του στην απελευθερωμένη Αθήνα, λίγες ημέρες μετά την 12η Οκτωβρίου, την περιέγραψε ο ποιητής ως την «πιο όμορφη, την πιο αλαφριά μέρα του κόσμου». Σήμερα, μία αντίστοιχη όμορφη ημέρα, στον ιερό Βράχο της Ακροπόλεως, τιμούμε εκείνους που επί 3,5 χρόνια μετέβαλαν σε καθημερινή συνήθεια την πρόκληση του εχθρού και την περιφρόνηση του θανάτου και τους ευχαριστούμε που μας χάρισαν την ελευθερία μας.
Άγγελος Συρίγος ■ 12 Σεπτεμβρίου, 2022
