Στη μνήμη των παιδιών
Η Θεσσαλονίκη απέχει από τη Σόφια 352 σιδηροδρομικά χιλιόμετρα. Από αυτά, τα 142 χιλιόμετρα βρίσκονται στην Ελλάδα όπου δεν υπάρχει ηλεκτροκίνηση (στη Βουλγαρία υπάρχει), η χάραξη είναι παλαιά, οι γραμμές έχουν ανάγκη συντηρήσεως και η διαδρομή έχει πολλές ισόπεδες διαβάσεις. Για αυτούς τους λόγους έχουν επιβληθεί περιορισμοί στην ταχύτητα των τρένων. Την απόσταση διασχίζουν σε 6-7 ώρες μόνον εμπορικές αμαξοστοιχίες (όχι επιβατικές). Για την περίπου αντίστοιχη διαδρομή μεταξύ Βρυξελλών – Φρανκφούρτης (320 χλμ.) απαιτούνται 3 ώρες ταξίδι. Τα πράγματα είναι χειρότερα για τη σιδηροδρομική σύνδεση Θεσσαλονίκης – Κωνσταντινουπόλεως (830 χλμ.). Το διεθνές τρένο «Φιλία Εξπρές» χρειαζόταν το 2007 περίπου 12 ώρες για να διασχίσει την απόσταση. Τώρα τα τρένα δεν φθάνουν ούτε στην Αλεξανδρούπολη. Σταματούν στις Σέρρες.
Του Άγγελου Συρίγου ■ 16 Μαρτίου 2025
Το μόνο σημείο του διεθνούς σιδηροδρομικού μας δικτύου όπου έχουν γίνει σοβαρές επενδύσεις είναι αυτό της Θεσσαλονίκης με την Ειδομένη. Μετά όμως αρχίζει το βαλκανικό χάος. Εννοείται ότι σήμερα δεν κυκλοφορούν σε αυτήν τη γραμμή επιβατικά τρένα. Κι όμως! Ακόμη και υπό αυτές τις συνθήκες, εάν ξαναέμπαινε στη γραμμή το θρυλικό «Ακρόπολις Εξπρές» από Αθήνα έως Μόναχο, η διαδρομή που τη δεκαετία του 1980 ήταν 33 ώρες, σήμερα θα είχε μειωθεί στις 24 ώρες.
Το πρόβλημα με τις σιδηροδρομικές συνδέσεις στην περιοχή μας ξεπερνά κατά πολύ τα όρια της Ελλάδας. Για την ανασυγκρότηση των ελληνικών σιδηροδρόμων απαιτείται ένα όραμα που επίσης θα ξεπερνά τα όρια της χώρας μας. Κέντρο του θα είναι η Θεσσαλονίκη, που πρέπει να καταστεί η καρδιά των σιδηροδρομικών δικτύων των Βαλκανίων με γρήγορες (και αυτονόητα ασφαλείς) συνδέσεις με Σόφια, Σκόπια, Βελιγράδι, Κωνσταντινούπολη. Κορωνίδα του οράματος είναι η απευθείας σιδηροδρομική σύνδεση της Αλεξανδρουπόλεως με την Οδησσό με ενδιάμεσους σταθμούς τα λιμάνια του Μπουργκάς και της Βάρνας στη Βουλγαρία και της Κωστάντζας στη Ρουμανία. Πρόκειται για μια διαδρομή περίπου 750-800 χιλιομέτρων. Οσο απέχει οδικώς η Αθήνα από την Αλεξανδρούπολη. Στόχος είναι η εδραίωση της Αλεξανδρουπόλεως ως του βασικού λιμένα εξαγωγής προϊόντων για τις δυτικές χώρες του Ευξείνου Πόντου. Μέσω ενός τέτοιου άξονα, σε 10-15 ώρες ένα εμπορικό φορτίο θα βρίσκεται από την Οδησσό στην Αλεξανδρούπολη. Για την αντίστοιχη διαδρομή ένα πλοίο χρειάζεται κατ’ ελάχιστον δύο ημέρες. Είναι εφικτά όλα αυτά; Την απάντηση δίνει το Rail Baltica –Ελσίνκι, Ταλίν, Ρίγα, Κάουνας, Βαρσοβία (950 χλμ.)– που υλοποιείται αυτή την περίοδο με κόστος 2,7 δισ. ευρώ και ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Είναι εξαιρετικά θετικό για όλες αυτές τις προοπτικές για τον σιδηρόδρομο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια ότι το χαρτοφυλάκιο του Ευρωπαίου επιτρόπου για τις μεταφορές κατέχει ένας Ελληνας.
Το πρόβλημα με τις σιδηροδρομικές συνδέσεις στην περιοχή μας ξεπερνά κατά πολύ τα όρια της Ελλάδας. Είναι εξαιρετικά θετικό για όλες αυτές τις προοπτικές για τον σιδηρόδρομο στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια ότι το χαρτοφυλάκιο του Ευρωπαίου επιτρόπου για τις μεταφορές κατέχει ένας Ελληνας.
Από εκεί και πέρα, πρέπει να έχουμε κατά νουν ότι η Ε.Ε. χρηματοδοτεί τη δημιουργία νέων γραμμών, όχι τη συντήρησή τους. Πρέπει να γίνουν εθνικές επενδύσεις στη συντήρηση των γραμμών. Η (ακριβή) τεχνολογία προσφέρει λύσεις. Επίσης, υπάρχουν διεθνή πρότυπα για τον αριθμό υπαλλήλων ανά χιλιόμετρο σιδηροδρόμου. Δεν γίνεται να επιτύχουμε κάτι διαφορετικό εμείς. Τέλος, ο σιδηρόδρομος είναι πειθαρχία και στρατός, όπως λένε οι παλαιοί σιδηροδρομικοί. Πρέπει να γίνονται αυστηρές αξιολογήσεις που κινούνται πέραν των συνδικαλιστικών ισορροπιών.
Το τρένο που σταμάτησε για πάντα στα Τέμπη ήταν γεμάτο με νέους ανθρώπους. Οι περισσότεροι είχαν την ηλικία των φοιτητών μου· είχαν την ηλικία των παιδιών μου. Δεν αρκεί να βρεθούν και να τιμωρηθούν οι φταίχτες αυτής της τραγωδίας. Στη μνήμη αυτών των παιδιών που χάθηκαν, οφείλουμε να έχουμε ένα όραμα: να γίνει ο σιδηρόδρομος το πιο αυτονόητο και ασφαλές μέσο μεταφοράς στη χώρα μας και η χώρα μας να μετατραπεί σε σιδηροδρομικό κόμβο των Βαλκανίων. Αυτό δεν θα γίνει από τη μιαν ημέρα στην άλλη. Αυτό το όραμα πρέπει να γίνει εθνική πολιτική που θα ακολουθήσουν όλες οι κυβερνήσεις που θα έλθουν τα επόμενα χρόνια. Το 2043 θα ήθελα να σταθούμε όλοι, επιζώντες, συγγενείς, φίλοι και εκπρόσωποι της πολιτείας στο σημείο όπου χάθηκαν τα παιδιά στα Τέμπη και να τους ψιθυρίσουμε ότι ο χαμός τους έγινε αφορμή να ξυπνήσουμε, ενώ δίπλα μας θα περνούν σύγχρονα, γρήγορα και ασφαλή τρένα.
*Ο Άγγελος Συρίγος είναι καθηγητής Διεθνούς Δικαίου & Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, βουλευτής ΝΔ στην Α΄ Αθηνών.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.
