To άρθρο δημοσιεύτηκε στις 12/09/2021 στο Βήμα της Κυριακής

«Ας αφήσουμε το νέο εξεταστικό σύστημα να ‘αναπνεύσει’ και να εφαρμοστεί μια ακόμη χρονιά, στην διάρκεια της οποία η εκπαιδευτική κοινότητα και οι υποψήφιοι θα το έχουν μελετήσει και θα έχει γίνει ‘κτήμα τους’ και ας επιστρέψουμε στον προβληματισμό μας για τον νέο ‘χάρτη’ των ΑΕΙ και την ανώτατης εκπαίδευση που πραγματικά θέλουμε σε μια παγκόσμια κοινωνία που διαρκώς εξελίσσεται»

 

λέει στο «Βήμα» ο αρμόδιος για την λειτουργία των πανεπιστημίων, υφυπουργός Παιδείας Άγγελος Συρίγος μιλώντας στο «Βήμα» λίγες ημέρες μετά από μια εξεταστική διαδικασία που δίχασε και δημιούργησε προβληματισμούς.

 

«Σε μία χώρα που η αμφισβήτηση των θεσμών είναι συνεχής είναι σημαντικό ότι έχει χτιστεί σε βάθος χρόνου ένα σύστημα υπεράνω υποψίας»

 

λέει ο κ. Συρίγος και εξηγεί πως θα γίνει τους επόμενους μήνες η «επιστροφή των ΤΕΙ». Η συζήτηση μαζί του κατέγραψε τις παρακάτω σκέψεις:

 

 

 Τι πήγε λάθος με το νέο εξεταστικό σύστημα και είδαμε υποψηφίους να μπαίνουν με συγκεκριμένο αριθμό μορίων σε Σχολές και άλλους με μεγαλύτερο αριθμό να μην μπαίνουν ή παιδιά με 20.000 μόρια να μην πετυχαίνουν την Σχολή της επιλογής τους; Πιστεύετε ότι υπάρχουν κομμάτια του που πρέπει να διορθωθούν ;

 

-Προφανώς αναφέρεστε στην Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής γνωστή και ως ΕΒΕ. Δεν πρόκειται περί νέου εξεταστικού συστήματος. Είναι απλά μία ασφαλιστική δικλείδα περιορισμού ακραίων καταστάσεων που οδήγησαν στην είσοδο μαθητών με βαθμούς ακόμη και κάτω από τη μονάδα. Η ΕΒΕ συνδέθηκε φέτος κυρίως με την Αρχιτεκτονική σχολή Ξάνθης. Είναι σαφές ότι επρόκειτο περί λάθους της ίδιας της σχολής. Θα δοθεί εκ νέου η δυνατότητα σε όλες τις σχολές να επαναπροσδιορίσουν για του χρόνου την ΕΒΕ που θεωρούν πιο κατάλληλη. Σε αυτή τη φάση νομίζω ότι πρέπει να αφήσουμε το νέο εξεταστικό σύστημα να «αναπνεύσει» και να εφαρμοστεί μια ακόμη χρονιά, στη διάρκεια της οποίας η εκπαιδευτική κοινότητα και οι υποψήφιοι θα το έχουν μελετήσει και θα έχει γίνει «κτήμα τους». Και ας επιστρέψουμε στον προβληματισμό μας για τον νέο «χάρτη» των ΑΕΙ και την ανώτατη εκπαίδευση που πραγματικά θέλουμε σε μια παγκόσμια κοινωνία που διαρκώς εξελίσσεται.

 

Σωστό, αλλά τελικά για να επανέλθω και να πιάσουμε το νήμα από την αρχή, πότε ένα εξεταστικό σύστημα είναι δίκαιο;

 

-Τεράστια συζήτηση. Ας επικεντρωθώ στο υπάρχον σύστημα των πανελληνίων εξετάσεων. Το 1964 αποφασίστηκε για πρώτη φορά η κεντρική διεξαγωγή εξετάσεων από το κράτος προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα συχνά φαινόμενα διαφθοράς και αναξιοκρατίας από τις εξετάσεις που γίνονταν έως τότε εντός των ΑΕΙ. Το σύστημα των πανελληνίων με τη μορφή που το ξέρουμε υφίσταται από το 1980. Είναι ένα αυστηρό μεν αλλά απολύτως αδιάβλητο σύστημα εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση. Σε μία χώρα που η αμφισβήτηση των θεσμών είναι συνεχής είναι σημαντικό έχει χτιστεί σε βάθος χρόνου ένα σύστημα υπεράνω υποψίας.

 

 Σκέφτεστε ότι λείπει κάτι σ αυτό;  Μήπως πρέπει να περιμένουμε την  «επιστροφή» των ΤΕΙ  με νέα μορφή ώστε να αποτελέσουν το επόμενη «σκαλί» μετά τα ΙΕΚ και πριν τα ΑΕΙ;

 

-Χρειαζόμαστε επειγόντως τεχνολογική εκπαίδευση ανώτατου επιπέδου στην Ελλάδα. Εγώ θα έλεγα ότι δεν είναι κάτι «πριν τα ΑΕΙ». Είναι εκπαίδευση εφαρμοσμένων επιστημών που μπορεί να λάβει τη μορφή ξεχωριστού πανεπιστημιακού ιδρύματος είτε σχολής και τμήματος εντός υπάρχοντος ΑΕΙ. Στόχος είναι να δημιουργηθεί το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.

 

Αλήθεια, γιατί δεν μπορεί να οικοδομηθεί ένα ρωμαλέο και αξιόπιστο σύστημα τεχνικής εκπαίδευσης στη χώρα επί δεκαετίες; Είναι οι πελατειακές λογικές που στρέφουν πολιτικούς και κοινωνία διαρκώς μόνο στα ΑΕΙ στην αναζήτησή της «επιτυχίας»;

 

-Από γενέσεως του νέου ελληνικού κράτους η απόκτηση πανεπιστημιακού πτυχίου ισοδυναμούσε με άμεση κοινωνική άνοδο. Παρά τον μεγάλο αριθμό Α.Ε.Ι. που έχουμε τα τελευταία χρόνια, η αντίληψη αυτή εξακολουθεί να υφίσταται. Η οικογένεια θέλει το παιδί της να είναι «φοιτητής», όχι «σπουδαστής» ή «καταρτιζόμενος». Παρ’ ότι η τεχνική εκπαίδευση δημιουργεί πολύ πιο σίγουρες προοπτικές εργασίας, έχει θεωρηθεί ότι δεν έχει το κύρος ενός πανεπιστημίου. Όμως σε μια κοινωνία με «ταμπέλες» ποιοι πολίτες είναι τελικά οι ευημερούντες και οι ευτυχισμένοι σε βάθος χρόνου; Σκεφτείτε ότι σε άλλες χώρες με εύρωστα συστήματα τεχνικής εκπαίδευσης, όπως για παράδειγμα η Γερμανία, τα επαγγέλματα εκτός ΑΕΙ χαίρουν επίσης κοινωνικής αποδοχής και κύρους καθώς είναι τα κομμάτια μιας κοινωνίας που αλληλοσυμπληρώνεται χωρίς ακραίο εσωτερικό ανταγωνισμό. Δεν είμαι φυσικά υπέρ των ΑΕΙ με πολύ περιορισμένο αριθμό εισακτέων. Αλλά σίγουρα υπέρ των πανεπιστημίων, τα οποία επιλέγουν οι νέοι και οι νέες μας βάση των κλίσεων τους, του σοβαρού επαγγελματικού προσανατολισμού, τα πιστεύουν πραγματικά και εργάζονται με συνέπεια για την ολοκλήρωση των σπουδών τους.

 

Συχνά οι πολιτικοί μας μπερδεύουν το «λαϊκίστικο» με το «φιλολαϊκό» στις επιλογές τους. Πως θα αποφύγετε τα …δύσκολα στις τοπικές κοινωνίες ενόψει νέας αναδιάρθρωσης της ανώτατης εκπαίδευσης της χώρας;

 

Ένα πανεπιστήμιο μπορεί να αποτελέσει κινητήριο δύναμη για την ανάπτυξη μιας τοπικής κοινωνίας. Το είδαμε τις προηγούμενες δεκαετίες με πλέον εμφαντικές περιπτώσεις το Δημοκρίτειο και το πανεπιστήμιο Κρήτης. Σήμερα το πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας έχει τη δυνατότητα να παίξει έναν αντίστοιχο ρόλο. Δίπλα σε ένα ισχυρό πανεπιστήμιο υπάρχει και η διαμονή και η εστίαση και η κατανάλωση που συνήθως βλέπει μία τοπική κοινωνία πιο άμεσα. Αυτό όμως είναι παρεπόμενη συνέπεια. Το ζητούμενο είναι η παροχή υψηλού επιπέδου πανεπιστημιακών σπουδών.

 

 Πόσα τμήματα ΑΕΙ φάνηκε ότι έχουν πρόβλημα από το φετινό εξεταστικό σύστημα; Τι πρέπει να γίνει με αυτά;

 

Εάν κριτήριο είναι ο αριθμός των εισακτέων, τότε περίπου 30 τμήματα έχουν από 10 έως 30 φοιτητές.  Ο αριθμός των φοιτητών όμως είναι απλώς μία ένδειξη. Προσωπικώς θεωρώ πιο σημαντικό τον αριθμό εκείνων που κατορθώνουν να αποφοιτήσουν. Έχουμε τμήματα που αποφοιτά το 3-5% των εισακτέων. Υπάρχει και μία σειρά άλλων επιστημονικών κριτηρίων. Τον Ιούλιο ζητήσαμε από την Σύνοδο των Πρυτάνεων να έχουμε τις προτάσεις κάθε ΑΕΙ για να μπορέσουμε το φθινόπωρο να κάνουμε την σχετική συζήτηση για το νέο πανεπιστημιακό χάρτη της χώρας.

 

Έχουμε ερευνήσει πόσα τμήματα πανεπιστημίων έχουν αλληλοκαλυπτόμενα επιστημονικά αντικείμενα; Ειδικά μετά την «πανεπιστημιοποιηση» των ΤΕΙ;

 

Η εθνική αρχή για την ανώτατη εκπαίδευση έχει κάνει πολύ καλή δουλειά σε αυτό τον τομέα. Έχουμε ακτινογραφία του χώρου. Πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα γεωπονικού χαρακτήρα τμήματα όπως και τα τμήματα μηχανικών που ξαφνικά πλημμύρισαν τη χώρα. Το κρίσιμο σημείο είναι να διασυνδέσουμε τα ιδρύματα με τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας.

 

Με το νέο νόμο Πλαίσιο για τα ΑΕΙ τι βλέπετε; Ποτέ τον περιμένετε και τι τομές φέρνει;

 

Είναι το επόμενο μεγάλο νομοσχέδιο που θα φέρει προς ψήφιση το υπουργείο Παιδείας. Στόχος είναι να έχει ολοκληρωθεί το επόμενο εξάμηνο. Επιδιώκουμε πολλά πράγματα: επανεισαγωγή της ανώτατης τεχνολογικής εκπαιδεύσεως, μεγαλύτερη εξωστρέφεια των ελληνικών ΑΕΙ, αντιμετώπιση της ευνοιοκρατίας κατά  την εκλογή νέων καθηγητών, δημιουργία πειθαρχικού για τα μέλη ΔΕΠ, πλήρης αναδιάταξη του ΔΟΑΤΑΠ. Σε κάποιες περιπτώσεις δεν χρειάζονται ριζικές τομές αλλά διορθωτικές κινήσεις. Το στοίχημα για την εκάστοτε ηγεσία του υπουργείου παιδείας είναι να εισάγει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις οι οποίες όμως θα εφαρμοσθούν. Είμαστε εξαιρετικά συντηρητική κοινωνία, ασχέτως του κόμματος που ψηφίζουμε ή της ιδεολογίας που πρεσβεύουμε. Αντιπαθούμε τις αλλαγές. Η πολιτική ηγεσία πρέπει να πιέζει για αλλαγές και να βρίσκει τη λεπτή ισορροπία που θα επιτρέπει οι αλλαγές αυτές να εφαρμοσθούν.