Συνέντευξη Άγγελου Συρίγου: Διεθνές ένταλμα κατά του Πούτιν;
Σαν βόμβα έσκασε στα τέλη Μαρτίου η είδηση ότι εκδόθηκε ένταλμα συλλήψεως για τον Βλαντιμίρ Πούτιν λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Στο περιθώριο της προεκλογικής του δραστηριότητας για την επανεκλογή του στην Α΄ Αθηνών, ρωτήσαμε τον Άγγελο Συρίγο με την ακαδημαϊκή του ιδιότητα ως καθηγητή Διεθνούς Δικαίου, τί σημαίνει αυτό στην πράξη.
■ 22 Απριλίου 2023
Κύριε Συρίγο, ποιος εξέδωσε το ένταλμα συλλήψεως για τον Πούτιν;
Το ένταλμα εκδόθηκε από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο που ιδρύθηκε το 1998.
Είναι διαφορετικό από το Διεθνές Δικαστήριο;
Ναι, αν και τα δύο δικαστήρια έχουν την έδρα τους στη Χάγη. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εξετάζει υποθέσεις φυσικών προσώπων και όχι κρατών που έχουν εμπλακεί σε εγκλήματα πολέμου, σε γενοκτονία και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Για να έχει αρμοδιότητα το δικαστήριο πρέπει τα εγκλήματα να έχουν διαπραχθεί είτε από πολίτη ενός κράτους μέλους του Δικαστηρίου· είτε στο έδαφος μίας από τις χώρες που αποδέχονται τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου ακόμη και εάν ο φερόμενος ως δράστης δεν είναι πολίτης της συγκεκριμένης χώρας.
Ο Πούτιν σε ποια περίπτωση εμπίπτει;
Ρωσία και ΗΠΑ έχουν υπογράψει το καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου αλλά δεν το έχουν κυρώσει. Επιπλέον, το 2016 η Ρωσία απέσυρε και την υπογραφή της από το καταστατικό. Το ένταλμα μπόρεσε να εκδοθεί επειδή η Ουκρανία το 2014 και ακολούθως το 2015 αποδέχθηκε τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Επιπλέον 43 κράτη-μέλη έχουν ζητήσει να ασχοληθεί το Δικαστήριο με την κατάσταση στην Ουκρανία ενεργοποιώντας επισήμως τη σχετική δικαιοδοσία. Επομένως, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχει δικαιοδοσία σε οποιοδήποτε πρόσωπο ανεξαρτήτως εθνικότητας για εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο έδαφος της Ουκρανίας από τον Νοέμβριο του 2013 και μετά.
Και για ποιο έγκλημα κατηγορείται ο Πούτιν;
Η κατηγορία αφορά στην παράνομη μεταφορά εκατοντάδων ορφανών παιδιών από τις κατεχόμενες περιοχές της Ουκρανίας στη Ρωσία. Τα παιδιά ζούσαν σε ορφανοτροφεία ή μονάδες φροντίδας. Μέσω προεδρικών διαταγμάτων που εκδόθηκαν από τον Πούτιν, τα παιδιά έλαβαν με ταχύτατες διαδικασίες τη ρωσική υπηκοότητα. Ακολούθως δόθηκαν προς υιοθεσία σε ρωσικές οικογένειες. Ο στόχος ήταν να απομακρυνθούν για πάντα αυτά τα παιδιά από την πατρίδα τους. Κάτι τέτοιο συνιστά έγκλημα πολέμου σύμφωνα με την Τέταρτη Σύμβαση της Γενεύης περί προστασίας του άμαχου πληθυσμού σε καιρό πολέμου.
Θυμάμαι ότι μας είχαν συγκλονίσει σκηνές όπως οι νεκροί άμαχοι στην Μπούτσα. Γιατί ο Πούτιν δεν κατηγορήθηκε για τέτοια εγκλήματα;
Το ένταλμα συλλήψεως εξεδόθη μετά από σχετική έρευνα του γενικού εισαγγελέα του δικαστηρίου που ολοκληρώθηκε το Φεβρουάριο. Προφανώς είναι η πιο συγκροτημένη υπόθεση στην οποία στοιχειοθετείται εμπλοκή του ιδίου του Πούτιν λόγω της υπογραφής των προεδρικών διαταγμάτων με τα οποία δόθηκε η ρωσική υπηκοότητα στα ορφανά παιδιά από την Ουκρανία. Στην ανακοίνωση του Δικαστηρίου αφέθηκε να εννοηθεί ότι ο εισαγγελέας θα μπορούσε να εξετάσει και νέες κατηγορίες εναντίον του Πούτιν, διευρύνοντας έτσι τα εντάλματα.
Στην πράξη και για όσο καιρό είναι πρόεδρος της Ρωσίας έχει ασυλία εκ του αξιώματός του. Άρα η πιθανότητα συλλήψεως είναι μηδενική.
Μπορεί να συλληφθεί ο Πούτιν;
Στο έδαφος της Ρωσίας αποκλείεται να συλληφθεί για προφανείς λόγους. Θεωρητικώς όμως μπορεί να συλληφθεί όταν ταξιδέψει εκτός Ρωσίας και εισέλθει σε ένα από τα 123 κράτη σε όλο τον κόσμο που έχουν κυρώσει το καταστατικό του Δικαστηρίου. Σύμφωνα με το καταστατικό, όλα τα συμβαλλόμενα κράτη-μέλη έχουν τη νομική υποχρέωση να συνεργάζονται πλήρως με το Δικαστήριο. Στη συνεργασία περιλαμβάνεται και η υποχρέωση συλλήψεως ενός ατόμου λόγω του εντάλματος που έχει εκδοθεί εις βάρος του.
Γιατί λέτε θεωρητικώς;
Στην πράξη και για όσο καιρό είναι πρόεδρος της Ρωσίας έχει ασυλία εκ του αξιώματός του. Άρα η πιθανότητα συλλήψεως είναι μηδενική. Κάτι αντίστοιχο είχε συμβεί το 2015 όταν ο δικτάτορας του Σουδάν, Ομάρ Αλ Μπασίρ, είχε επισκεφτεί τη Νότιο Αφρική. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ζήτησε τη σύλληψη του δικτάτορα κατ’ εφαρμογήν δύο σχετικών ενταλμάτων που είχε εκδώσει για γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου στο Νταρφούρ. Η κυβέρνηση της Νοτίου Αφρικής αρνήθηκε την έκδοση με το επιχείρημα ότι πρόκειται για αρχηγό κράτους που έχει ασυλία. Την ίδια στάση ακολούθησαν και άλλα 32 κράτη, μερικά από τα οποία αναγνώριζαν τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου, τα οποία επισκέφτηκε στη συνέχεια ο Αλ Μπασίρ. Εν αντιθέσει προς τον Πούτιν, ένα αντίστοιχο ένταλμα συλλήψεως που έχει εκδοθεί εις βάρος της Λβόβα-Μπέλοβα, επιτρόπου για τα δικαιώματα των παιδιών στη Ρωσία, μπορεί να εκτελεσθεί όταν αυτή ταξιδέψει σε κράτη μέλη του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Η Μπέλοβα δεν έχει ασυλία.
Τότε γιατί εξεδόθη το ένταλμα;
Η έκδοση του εντάλματος έχει κυρίως συμβολικό χαρακτήρα. Στέλνει σαφές μήνυμα προς Ρώσους αξιωματούχους που εμπλέκονται στην εισβολή ότι μπορεί να διωχθούν. Αυτοί δεν έχουν την ασυλία του Πουτίν, οπότε μπορεί εύκολα να συλληφθούν όταν ταξιδεύουν σε άλλες χώρες. Και αυτό ισχύει στο διηνεκές.
Σας ευχαριστώ και σας εύχομαι καλή επιτυχία στην υποψηφιότητά σας στην Α΄Αθηνών!
Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Boulevard.
